Viện có nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao thuộc thuộc lĩnh vực luyện kim và vật liệu. Các chương trình đào tạo được thiết kế và xây dựng theo quy chế  tín chỉ với chuẩn đầu ra nhằm giúp người học cập nhật lý thuyết, nâng cao khả năng làm việc độc lập, có năng lực triển khai nghiên cứu và giải quyết những vấn đề của ngành hoặc chuyên ngành đào tạo. Các học phần sau đại học được giảng dạy hướng tới mục đích bổ sung và nâng cao kiến thức đã được học ở đại học, cập nhật kiến thức chuyên ngành khoa học và kỹ thuật vật liệu, mở rộng kiến thức liên ngành trong công nghệ chế tạo, xử lý và sử dụng vật liệu.

Ngoài ra, Viện cũng đào tạo theo các chương trình khác dưới dạng liên kết đào tạo, cấp văn bằng 2, cấp chứng chỉ bồi dưỡng, đào tạo bổ sung cho các cơ quan, doanh nghiệp có nhu cầu.

Mỗi năm, hàng chục sinh viên của Viện được nhận các suất học bổng từ các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Một số kỹ sư được chuyển tiếp đào tạo thạc sỹ trong nước hoặc ở nước ngoài. Trong những năm gần đây, ngành luyện kim nói chung, ngành thép nói riêng và ngành cơ khí phát triển mạnh, do vậy phần lớn kỹ sư của Viện đều tìm được việc làm ngay sau khi tốt nghiệp. Kỹ sư tốt nghiệp của Viện không chỉ làm việc tại các đơn vị sản xuất mà còn có thể làm việc tốt tại các Viện nghiên cứu, các Trường đại học, Cao đẳng, các ban ngành Trung ương và địa phương,…

Trong số đó, có những người đã trở thành cán bộ lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước, quân đội; có những người trở thành nhà sư phạm, nhà khoa học đầu đàn; không ít người là những nhà quản lý giỏi, những nhà doanh nghiệp tài năng,…